KUNSTROOF VAN DE EEUW

Op een koude, regenachtige aprilnacht in 1934 werden twee panelen van het wereldberoemde Lam Gods uit de Gentse Sint-Baafskathedraal gestolen. Eén paneel, De Rechtvaardige Rechters, is nog steeds vermist. 

Het werk is zoveel waard en zoveel onderzoekers hebben er al hun tanden op stuk gebeten, dat je vaak hoort spreken over de grootste kunstroof van de twintigste eeuw.

De diefstal 


De diefstal werd vastgesteld door de suisse van de kathedraal, de man die voor orde en veiligheid instond. Toen hij de ochtend van 11 april 1934 de Vijdkapel opende, de kapel waar zich het Lam Gods bevond, moet zijn hart een tel en misschien wel twee tellen hebben overgeslagen.

In het linkerluik van het Lam Gods – het altaarstuk is een drieluik – zat een groot gat. Twee panelen die daar normaal rug tegen rug zaten, waren verdwenen: De Rechtvaardige Rechters en Johannes de Doper (ook wel Sint-Jan).

De getuigen 


De diefstal moet ergens tussen 19 uur en 5.30 uur zijn gebeurd. Om 19 uur (10 april) was de kerk afgesloten, om 5.30 uur (11 april) had een vroege kerkganger een buitendeur open gevonden.

Omstreeks 23.15 uur die nacht hadden late wandelaars lichtschijnsel uit de Vijdkapel zien komen.

Twee uur later, omstreeks 1 uur, 1.30 uur, had een man twee verdachten naast de kathedraal gezien. Eén van hen was met een lang voorwerp in de vorm van een plank uit de kerk gekomen en had dat in een auto gelegd. Eén probleem: de getuige was zelf een inbreker. Misschien moeten we zijn verhaal met een flinke korrel zout nemen.

 

De afpersing 


In de maanden na de diefstal kwamen dertien afpersingsbrieven toe bij de Gentse bisschop. De anonieme auteur, die met de letters D.U.A. ondertekende, gaf eerst het paneel Johannes de Doper terug. Dat deed hij door een biljet van het bagagedepot van het Noordstation in Brussel bij een van de brieven te stoppen. In ruil voor dat biljet kreeg de politie een groot pak waarin het paneel zat.

Voor De Rechtvaardige Rechters eiste D.U.A. 1 miljoen Belgische frank. Als tussenpersoon duidde hij een priester in Antwerpen aan.

Het gerecht ging niet op die eis in, onder druk van de minister van Justitie. Het bezorgde de priester wel een pakje, maar daarin zat slechts 25.000 frank. Een taxichauffeur kwam dat pakje ophalen. Er zat een man op de achterbank in de taxi, maar wie dat was zullen we wellicht nooit weten want de politie was die dag nergens te bespeuren. De enige kans die men had om de dader te klissen, ging zo verloren.


De hoofdverdachte 


Op 25 november 1934 beleefde de zaak dan toch nog een doorbraak. Tijdens een politieke vergadering in Dendermonde werd een 57-jarige man kort na zijn eigen toespraak onwel. Hij werd naar het huis van zijn schoonbroer, die vlakbij woonde, gebracht, en overleed kort nadien.

Net voor hij stierf zou de stervende gezegd hebben: "Luister. Ik alleen weet waar het Lam Gods is. Het dossier van heel die zaak zult gij vinden in mijn klein bureel in de schuif rechts van de schrijftafel in een omslag Mutualité."

Toen is een priester binnengekomen, maar de stervende stuurde hem buiten. Hij hernam zijn verhaal nog even: "Dus gij weet, waar het dossier is, en..." En toen gaf hij de geest. Net wanneer hij iets over de bergplaats leek te willen zeggen. Het lijkt wel een Hollywoodfilm.

De man bleek Arsène Goedertier te zijn, een respectabel man uit Wetteren. Hij had er een klein bankkantoor. Hij was vroeger nog koster geweest in Wetteren en had zo heel wat connecties met het Gentse bisdom. Ook in de politieke wereld kende men hem.

In zijn huis in Wetteren vond men geen Rechtvaardige Rechters. Wel een envelop met daarin de kopieën (doorslagen) van de dertien afpersingsbrieven die aan bisschop Coppieters waren geschreven. Men trof ook een biljet aan van het bagagedepot van het Gentse Sint-Pietersstation. Even dachten de speurders dat ze het paneel eindelijk gevonden hadden…

Beleef de spannende diefstalzaak zelf en verken de Gentse plaatsen die een rol hebben gespeeld met Van Eyck vermist als gids.