dinsdag 29 juni 2010

Uit de hand gelopen

Straks zijn het weer Gentse Feesten. Voor mij betekent dat op de eerste plaats werken. Er staat negenmaal Van Eyck vermist op het programma, negenmaal wandelen door Gent langs de belangrijkste plaatsen in zaak van de Rechtvaardige Rechters (foto Yves De Bruyckere). Sommige dagen doe ik er drie (maar zelfs dan gaat het niet vervelen, het verhaal is zo spannend dat ik er zelf elke keer door word meegesleept).

Nu al voor het zesde jaar doe ik deze wandelingen. Eigenlijk is het allemaal wat uit de hand gelopen. De eerste wandeling dateert van april 2004. Ik had toen net mijn boek De wraak van het Lam Gods uit en vond zo'n wandeling een leuke vorm van promotie. Ik ging er niet meer dan drie doen. Maar het bleek een gat in de markt. Steeds meer mensen vroegen of nog wandelingen deed. En zo heb ik in de Gentse Feesten een eerste grote reeks geprogrammeerd. En zo doe ik dat nog steeds.

En nog volstaat het blijkbaar niet. Ook buiten de Gentse Feesten is de vraag naar Van Eyck vermist nog moeilijk bij te houden. Sinds vorig jaar is er daarom een wandeling elke eerste zondag van de maand (behalve in juli/augustus en december/januari). Tussendoor vinden ook steeds meer verenigingen en andere groepen hun weg naar het verhaal van de grootste kunstroof van de twintigste eeuw.

Inschrijven voor Van Eyck vermist kan meteen door hier te klikken.

Deze blog gaat nu even met vakantie. Op woensdag 8 september zijn we er terug.

woensdag 23 juni 2010

De benzinepomp voor de kathedraal



Niet dat het ons een stap dichter bij het paneel brengt, maar er ontstaat toch een zekere opwinding als je een stukje van het decor kunt reconstrueren waarin de diefstal plaatsvond, zeker als daar nog foto's van bestaan ook.

Een week na de diefstal ging de gerechtelijke politie Pieter Poppe verhoren, cafébaas van 't Vosken, een café dat nog steeds onder die naam bestaat op het Sint-Baafsplein voor de kathedraal. Poppe verklaarde dat hij de nacht van de diefstal (10 op 11 april 1934) om half drie zijn café gesloten had en nog eens naar buiten was gekomen om te zien of zijn benzinepomp behoorlijk gesloten was, iets wat hij elke nacht deed. Hij had toen nergens op het plein een auto zien staan.

Een benzinepomp voor een café? Ja, in die tijd ging dat blijkbaar zo. De cafébaas, de dorpsmid, de rijwielhersteller, allemaal verkochten ze toen benzine als bijverdienste, lees ik op de site van ExxonMobil.

Op sommige foto's van het Sint-Baafsplein is die pomp voor 't Vosken nog duidelijk te zien (met veel dank aan Storm Calle van het Gentse stadsarchief). De foto's zijn niet gedateerd, behalve die hierboven (vanuit het Belfort genomen), die is van 1934. Volgens een Nederlandse verzamelaar van antieke benzinepompen dateert het pomptype op de foto's van de jaren 1920.









Volgende bericht op woensdag 30 juni 2010.

woensdag 16 juni 2010

En nog maar eens zoeken

Vroeger mocht het publiek ten minste een paar jaar bekomen nadat een zoektocht naar De Rechtvaardige Rechters weer eens op niets was uitgelopen. Het kreeg zelfs voldoende tijd om zich op te warmen voor de volgende mediahype. Vandaag wordt de ene zoektocht na de andere ons in de maag gesplitst. Nog voor de aarde helemaal om de zon gedraaid is, krijgen we het volgende verhaal al op ons ontbijtbord. Je zou van minder een indigestie krijgen.

Vorige week was het weer prijs. In Overmere hebben ze een kapelletje opengemaakt (foto De Gentenaar). Niet het parket, wel een dakwerker, op aangeven van de Gentse advocaat Johan Vanden Abeele. Die had zijn theorie vorig jaar al gelanceerd. In augustus. Slim. In volle komkommertijd vragen de media niet liever.

Dat De Rechtvaardige Rechters er nu niet gevonden werd, is de logica zelf. Er mag dan wel meer gezocht worden dan vroeger, echt nieuwe, dwingende elementen zijn er niet – en de kans dat er ooit nog opduiken is zeer klein, aangezien het onderzoek destijds zo slecht gevoerd werd dat er vandaag nauwelijks zekerheden zijn.

Johan Vanden Abeele schermt vooral met een groepsportret waarop hoofdverdachte Arsène Goedertier te zien zou zijn samen met de beeldhouwer van het kapelletje. En met het woordje "goedertieren" dat op dat kapelletje voorkomt ("O Mededogende O Goedertieren O Zoete Maagd Maria"). "Die toespeling op de naam van de dief past perfect in de speelse genialiteit van Goedertier", zei Vanden Abeele aan De Gentenaar. Bovendien was de kapel in aanbouw op het moment van de diefstal, aldus de advocaat.

Het is beter niets uit te sluiten natuurlijk, alleen zo zijn vorderingen mogelijk, maar echt overtuigend is het toch allemaal niet.

Dat Aloïs De Beule, de beeldhouwer in kwestie, op de groepsfoto met Goedertier voorkomt, wordt door de meesten betwist. En ook al klopte het, wat dan nog? Is iedereen die ooit samen met Goedertier voor de lens stond, dan automatisch goed voor een spoor naar De Rechtvaardige Rechters?

Dat woordje "goedertieren", dat barmhartig betekent, komt wel vaker voor in religieuze teksten. Meer nog, het komt vooral voor in religieuze teksten. Er zullen dus nog wel christelijke bouwwerken te vinden zijn waarop het woord komt.

En de bouwdatum van de kapel? Als we alle bouwwerken die in 1934 in aanbouw waren, als mogelijke bergplaatsen beschouwen, zelfs alleen nog maar die waar Goedertier ooit zou zijn langsgekomen, dan hoeven de media zich geen zorgen te maken. Ik haal alvast een doos Motilium bij de apotheek.

Volgende bericht op woensdag 23 juni 2010.

woensdag 9 juni 2010

De kopie is de kopie

Voor wie er nog aan zou twijfelen: de kopie van De Rechtvaardige Rechters die nu in het Lam Gods zit, is wel degelijk de kopie, en niet het origineel zoals sommigen volhouden. We zijn vorige vrijdag naar het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) in Brussel getrokken en daar hebben ze het ons nogmaals verzekerd. Alleen al de vaststelling dat de kopie er veel slechter aan toe is dan de andere Lam Godspanelen, zegt alles.
De kopie werd de voorbije weken behandeld in het KIK. Het hele Lam Gods is aan restauratie toe, dat gebeurt sinds april in de Sint-Baafskathedraal zelf, een operatie die nog verschillende maanden zal duren. Maar voor de kopie was een dringender ingreep nodig. Daarom ging die naar Brussel.
Het meer dan vijfhonderd jaar oude Lam
Gods is op eikenhouten planken geschilderd. Dat hout is zeer stabiel, zegden KIK-experts Hélène Dubois en Marie Postec ons (midden en links op de foto - foto Karel Julien Cole). Bij de kopie is dat veel minder het geval. Ze is geschilderd op een twee eeuwen oude eiken kastplank en krimpt in de breedte. Vooral door die instabiliteit zijn de laatste jaren meer dan tweehonderd kleine opstuwingen in de verf ontstaan.
De kopie is geschilderd door toprestaurateur Jef Van der Veken (1872-1964). Hij begon er in 1939 aan, vijf jaar na de diefstal. Door de oorlog kon hij ze pas in 1945 afwerken.
Van der Veken smokkelde enkele afwijkingen in zijn kopie. Zo gaf hij een van de ruiters een gezicht dat veel wegheeft van Leopold III. Maar voor de rest is de gelijkenis tussen kopie en origineel verbluffend. Zo verbluffend dat sommigen er het (al dan niet deels overschilderde) origineel in zien. In 1974 ontstond daar voor het eerst hevige commotie rond. Schilder-restaurateur Jos Trotteyn, die sinds 1950 verantwoordelijk was voor de jaarlijkse reiniging van het Lam Gods, had gemerkt dat de ouderdomsbarstjes op de kopie zeer sterk op die van de andere panelen leken. Samen met zijn jongere collega Hugo De Putter stapte hij naar de pers. Binnen- en buitenlandse media meldden meteen dat de kopie wel eens het gestolen paneel kon zijn. Maar kort nadien verklaarden Trotteyn en De Putter dat ze zich vergist hadden.
Wat ons bezoek aan het KIK helemaal mooi maakte, was dat we ook de originele lijst te zien kregen, de lijst waarin het originele paneel zat op het moment van de diefstal. Bovenaan op de lijst zijn duidelijk inkepingen te zien, sporen van een klein instrument, mogelijk een schroevendraaier of beitel, waarmee de dief of dieven wellicht de ijzeren lat die op het hout lag, hebben verwijderd.





































Volgende bericht op woensdag 16 juni 2010.

woensdag 2 juni 2010

De linkervoet van Goedertier

Er wordt wel eens gezegd dat Arsène Goedertier niet in staat was de nachtelijke diefstal te plegen. Een argument dat daarbij vaak terugkeert, is dat hij op 22-jarige leeftijd was afgekeurd voor de Burgerwacht - wegens nachtblindheid.
Kan iemand na zo'n diagnose in het holst van de nacht twee panelen uit het Lam Gods halen en er dan met de auto vandoor gaan?
Op de tentoonstelling die van 15 mei 21 mei (veel te kort) in Wetteren liep, waren enkele interessante documenten te zien over Goedertiers afkeuring voor de Burgerwacht. Nergens is sprake van nachtblindheid. Wel van een andere afwijking.
Gemeentearchivaris Jeroen Trio vond samen met Ghislain Seghers en Anna Benoy het besluit van den burgerlijken revisieraad over Goedertiers ongeschiktheid voor de Burgerwacht. Op 19 december 1898 kreeg Goedertier vrijstelling wegens "eene ernstige misvormdheid van den linkervoet".






Volgende bericht op woensdag 9 juni 2010.