dinsdag 27 april 2010

donderdag 15 april 2010

Rechtvaardige Rechters houden van fake


"Fier kan de stad Maaseik melden dat het vermiste paneel van De Rechtvaardige Rechters in 1935 vervoerd werd naar Maaseik en hier tot op 22 maart 2010 goed verborgen werd." De kans is groot dat u eind vorige maand iets over de stunt van Maaseik gehoord heeft. De media waren meteen wakker, tot CNN toe. Het was net geen breaking news daar in Limburg.

Ik kreeg die namiddag telefoon van een VRT-journaliste. Wat hier nu van aan was? Ze had al naar Maaseik gebeld en daar hielden ze verdorie vol dat het om het echte paneel ging. En dat de burgemeester zelf meer uitleg zou geven op de persconferentie.

Bleek natuurlijk allemaal fake te zijn. En dat was bedoeling. Maaseik, dat de geboorteplaats van de gebroeders Van Eyck claimt, wilde wat aandacht voor zijn luik van de Erfgoeddag op 25 april. Niet slecht gevonden, want de Erfgoeddag staat dit jaar in het teken van fake.

Alleen, de stunt was er enigszins over. De aandacht trekken van de media is één ding, nadien de pers blijven voorliegen is iets helemaal anders. Maar het typeert wel de sfeer rond De Rechtvaardige Rechters.

Weinig zaken lenen zich zo tot een vermenging van fictie en realiteit als deze. Wie in deze zaak iets wil vertellen, wordt blijkbaar geprikkeld om dat met de nodige creativiteit te doen.

Auteur Patrick Bernauw snapte dat begin jaren negentig al. In een exemplaar van een roman van Valère Depauw over de Lam Godsdiefstal had hij een met de hand geschreven cijfercode gevonden, meldde hij toen. Hij kraakte de code en kwam in een huis in het centrum van Gent terecht, een huis dat met de gebroeders Van Eyck in verband stond. Bernauw wekte de indruk dat het allemaal echt was. Hij deed dat zo goed dat vandaag nog velen dat denken.

De komst van het internet heeft die creativiteit nog meer geprikkeld. Steeds talrijker zijn de speurders die op internet hun theorie over de zaak publiceren maar dat in etappes doen. Zelfs wie ervan overtuigd is dat hij het paneel weet zitten, houdt ervan ons geduld soms wekenlang op de proef te stellen. En niet zelden zegt de speurder niet wie hij is en kruipt hij in de huid van een personage, net zoals de echte afperser zich 76 jaar geleden achter de initialen D.U.A. verschool.

Gentenaar Gaston De Roeck deed het in 2001 en 2002 (hij rekte het meer dan een jaar en creëerde zo een echte internationale hype met zijn website), de Antwerpse politieman Chris Noppe deed het in 2007, en op dit moment is Patricia Den Tandt uit Zulte met een spannend vervolgverhaal bezig dat naar de Sint-Laurentiuskerk in Antwerpen moet leiden.

De zaak van De Rechtvaardige Rechters lijkt steeds meer op een nationaal gezelschapsspel. Maar kan dit wel? Het Lam Gods is een van de topstukken van de westerse kunst. Als een onderdeel van dat werk gestolen wordt en vele jaren vermist blijft, is dat dan geen uiterst gewichtige zaak?

De meningen zijn verdeeld. Maar één ding staat vast: hoofdverdachte Arsène Goedertier, die volgens veel getuigen over een meer dan rijke fantasie beschikte, zou ervan genoten hebben.

woensdag 7 april 2010

Arsène Goedertier spreekt

Af en toe, heel af en toe heeft een mens het geluk dat hij het verleden hoort fluisteren. Het overkwam mij bij de voorbereiding van de Nacht van de Geschiedenis in Wetteren (23 maart 2010). Ik wilde zoveel mogelijk Wetterse getuigenissen over Arsène Goedertier verzamelen voor deze voorstelling.
Lucien De Winter van het Davidsfonds-Wetteren, organisator van de Nacht, signaleerde mij dat een vrouw van negentig zeer goed over de man kon vertellen. Marguerite Van Landuyt heette ze. Tot mijn verbazing had ze haar verhaal nog nooit publiekelijk verteld.
Van Landuyt woonde destijds om de hoek bij de familie Goedertier. Zo maakte ze, als veertienjarig meisje, de schokkende gebeurtenissen van 1934 en 1935 van op de eerste rij mee. Dat maakt haar getuigenis zeer fascinerend.
In het fragment hieronder vertelt ze hoe ze soms naar het bankkantoor van Arsène Goedertier gestuurd werd om er iets af te geven. We horen in het verhaal Goedertier, met al zijn fantasie, tot leven komen.